Van de circa 120 klinisch-fysicus – audiologen heeft Dr.ir. Jan A.P.M. de Laat (we mogen Jan zeggen) zich vanuit zijn persoonlijke interesse veelal toegelegd op muziek. Hierdoor komen tijdens zijn spreekuren veel musici langs die last van hun gehoor hebben.
Wij waren benieuwd hoe hij aankijkt tegen gehoorschade en met name de wijze hoe dit onderwerp al dan niet genoeg op de Haagse agenda en die van evenementenorganisatoren staat.
Hoe vind je het dat het thema ‘gehoorschade’ ineens weer zo in de publiciteit komt?
“Het thema is weer in de actualiteit gekomen doordat een journalist van het Algemeen Dagblad twee artikelen erover schreef. Hij is er blijkbaar achter gekomen dat het convenant binnenkort afloopt.”
Voor de mensen die het niet weten; wat bedoel je met het convenant?
“Door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en diverse organisaties is een convenant opgesteld ter preventie van gehoorschade van versterkte muziek. De desbetreffende convenantpartijen nemen hiertoe binnen hun verantwoordelijkheid en mogelijkheden doeltreffende maatregelen om gehoorschade bij bezoekers te voorkomen. Inmiddels is een derde versie van het convenant opgesteld die binnenkort formeel afloopt.”
Wat heeft dat voor gevolgen?
“De vraag is natuurlijk of er een vierde versie komt. Daar ga ik wel vanuit, maar belangrijk is welke adviezen hierin komen. En of ook andere partijen zich aan het convenant gaan toevoegen. Zo maakt Koninklijke Horeca Nederland geen deel uit van het convenant, terwijl dat wel een hele grote partij is.
De gezondheidsraad is door het ministerie om advies gevraagd bij de evaluatie van het aflopende convenant en de te nemen vervolgstappen. Tegelijkertijd is het WHO bezig om richtlijnen uit te vaardigen waarmee met klem geadviseerd wordt dat landen hiermee aan de slag gaan. Zo adviseert het WHO om het volume van 103 dB naar 100 dB bij te stellen. Elke drie dB extra is een verdubbeling van het geluid, dus dit betekent nogal wat.”
Jij hebt dagelijks te maken met de gevolgen van gehoorschade. Is het goed dat het onderwerp weer hoog op de agenda staat?
“Absoluut. Het is bewezen dat te hard geluid veel schade berokkend. De kwaliteit van versterkt geluid is flink verbeterd, maar dat zorgt er ook voor dat de speakers meer open worden gezet, omdat het geluid niet meer vervormd. Ik gaf twee weken geleden een college aan zo’n 200 studenten en vroeg hen wie er wel eens naar een discotheek of feest ging. Dat was 95%. Op de vervolgvraag wie wel eens een piep heeft ervaren, bevestigde dezelfde 95%. Dat is schokkend.”
Het laat zich raden, maar waarom precies?
“We weten het niet precies, maar schatten dat er tussen de 6.000 en 10.000 haarcellen in het binnenoor zitten die je tegen gehoorschade beschermen. Elke keer dat je een piep ervaart in je oor, ten gevolge van te hard geluid, gaan er zo’n 20 tot 50 kapot. Die functioneren niet meer. De piep verdwijnt, maar de schade blijft. En na zo’n vier tot vijf jaar heb je spijt, omdat je een dip in het gehoor hebt. Dat begint bij 30- tot 40-jarigen dat je geroezemoes maar lastig kunt volgen en dat gaat vervolgens van kwaad tot erger. Het verschilt per persoon hoe snel dit effect optreedt, maar dat het gebeurt is evident.”
Wat zou jouw advies zijn voor organisatoren van festivals en evenementen?
“Kijk goed naar de vijf onderdelen van het convenant. Zorg bijvoorbeeld dat bezoekers gebruik kunnen maken van oordoppen. En toon op het podium hoeveel dB aan volume er te horen is, zodat je bezoekers hiervan bewust maakt. Paradiso doet dat bijvoorbeeld heel netjes.
Betreft het een zakelijk evenement, dan moet de werkgever beseffen dat deze beroepsmatig verplicht is de regelgeving rondom gehoorschade te volgen. Ik ervaar met name bij festivalorganisatoren dat er nog een bepaalde vrijblijvendheid heerst rondom het convenant. De één maakt het meer een speerpunt dan de ander.
Wat dat betreft is het mooi dat de overheid in België per wet verplicht dat oordopjes gratis verkrijgbaar moeten zijn bij evenementen. In Nederland hebben we dat niet. Om de vrijblijvendheid in te dammen zouden lokale overheden strenger kunnen toezien tijdens het vergunningsproces, waarbij ook de omgevingswet een rol speelt.”
Welke tip heb je nog voor bezoekers?
“Zorg bij geluid vanaf 90 dB, maar zeker vanaf 100 dB, voor goede gehoorbescherming. Zijn het op maat gemaakte oordoppen, maak ze dan na elk gebruik schoon, zodat je geen infectie oploopt. En geef je oren rust na zo’n beleving. Ervaar je een piep, check dan hoe hard die is ten opzichte van anderen die ook op het evenement waren en hoe snel de piep verdwijnt. Dan krijg je gevoel bij hoeveel schade jouw oren al te verdragen hebben gehad.”
Nog afsluitende woorden?
“Vijftig jaar geleden wisten we dat roken ongezond was, maar het duurde vijftig jaar voordat er echt streng beleid was. Sterker nog, dat was er tien jaar geleden nog niet eens. Dat geldt ook voor de gevaren van gehoorschade.
Je kunt niet met één klap de boel regelen, maar zowel als organisator alsmede ook als bezoeker moet je wel verantwoordelijkheid rondom dit onderwerp nemen. In de komende maanden komt de advisering rondom de vierde editie van het convenant tot stand. Hou dat goed in de gaten en handel daar naar.”
Beeld: Wim Soede, Jérôme Schlomoff en Nienke de Zwart